Różycki Feliks (1887–1981), geolog, wykładowca Uniw. Łódzkiego. Ur. 20 XI w Radzanowie w pow. płockim, był synem Józefa, rolnika i rzemieślnika, i Anny z Świdwińskich.
Uczył się R. początkowo w rodzinnym mieście i w Płocku (gdzie zdał egzamin wyrównawczy), a następnie w gimnazjum realnym w Warszawie. Maturę (prywatną) złożył w r. 1907. Za udział w strajku szkolnym 1905 r. nie miał prawa do nauki w szkołach rządowych, co uniemożliwiło mu podjęcie studiów w obrębie cesarstwa rosyjskiego. W r. 1907 ukończył Suworowski Kurs Kadecki w Warszawie, po którym odbywał jednoroczną służbę wojskową. W r. 1908 został z wojska zwolniony wskutek nerwicy serca. T.r. uzyskał uprawnienia do nauczania matematyki w polskich szkołach prywatnych, po czym w l. 1909–44 był nauczycielem przedmiotów przyrodniczych (głównie geografii) i matematyki oraz astronomii w szkołach średnich zawodowych i ogólnokształcących. W l. 1909–14 uczył w Szkole Handlowej w Garwolinie, a od r. 1914 w Gimnazjum Rontalera w Warszawie. W l. 1915–16 pełnił służbę w Straży Obywatelskiej w Warszawie. Ponownie był w wojskowej służbie pomocniczej w r. 1920 podczas wojny polsko-radzieckiej. Jednocześnie w l. 1915–22, nie przerywając pracy zawodowej, R. studiował geologię na Uniw. Warsz., dn. 16 V 1922 pod kierownictwem Jana Lewińskiego uzyskał stopień doktora filozofii na podstawie rozprawy Studium geologiczne triasu okolic Będzina i Bobrownik (druk. pt. Stratygrafia wapienia muszlowego w północnej części Zagłębia Dąbrowskiego, „Spraw. Pol. Inst. Geol.” 1924). W Gimnazjum Rontalera R. pracował do r. 1923, czas jakiś uczył też w Szkole Handlowej Zgromadzenia Kupców. Opracował podręcznik Geografia elementarna dla szkół średnich na klasę II-ą. Cz. 1: Geografia astronomiczna (W. 1924). W l. 1923–39 R. był nauczycielem geografii, geologii i astronomii w I Gimnazjum Męskim Magistratu m. st. Warszawy (od r. 1928 im. gen. Sowińskiego). Dyplom nauczyciela etatowego otrzymał w r. 1924. W szkole tej prowadził również pomiarowe obserwatorium meteorologiczne. W rocznych sprawozdaniach gimnazjum umieszczał artykuły naukowe (m. in. Geografia w osiedlu szkolnym – w sprawozdaniu ogłoszonym w r. 1932) oraz doniesienia z wycieczek krajoznawczych.
W okresie międzywojennym R. uczestniczył w licznych komisjach Min. WRiOP (m. in. do oceny programów i podręczników szkolnych, kwalifikacyjnych dla nauczycieli, dydaktyki geografii, sporządzenia w r. 1938 programu dla szkoły wiertniczej w Borysławiu). Zagadnieniami tymi zajmował się także w zespołach specjalistycznych Polskiego Tow. Geograficznego oraz Zrzeszenia Polskich Nauczycieli Geografii (władze tej organizacji w r. 1932 skrytykowały działalność R-ego za zabiegi na rzecz istnienia w Polsce jednej organizacji geograficznej) oraz Tow. Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych. Z ramienia Min. WRiOP miał w r. 1937 na międzynarodowym zjeździe oświatowym w Tokio zaprezentować pomoce do nauczania geografii (m. in. «asterium» i «horyzontalium» – modele jego pomysłu ilustrujące pozorny ruch Słońca i rzeczywisty ruch Ziemi dookoła Słońca). Wyjazd nie doszedł do skutku. Decyzją władz oświatowych pomoce te przekazano do polskiego gimnazjum w Charbinie.
W ramach własnych prac badawczych oraz jako delegat różnych stowarzyszeń R. podróżował po Europie i Ameryce. W r. 1923 był uczestnikiem wycieczki Instytutu Geografii Uniw. Warsz. i w okolicy Splitu odkrył dowody młodych ruchów pionowych tej części Gór Dynarskich. W l. 1923–4 zwiedził Czechosłowację, Austrię, Rumunię i Węgry. W r. 1926 był delegowany przez władze oświatowe do Niemiec, by poznać tamtejszą organizację szkolnictwa. W r. 1927 badał organizację szkolnictwa oraz odwiedzał szkoły polskie w USA (Polskie Kolegium w Cambridge Spreengs, Pa w Stanach Zjednoczonych, „Przegl. Pedagog.” 1927). W r. 1930, jako delegat Polskiego Tow. Geograficznego, był na 100-leciu Francuskiego Tow. Geologicznego i zwiedził wtedy Alpy Francuskie oraz północne Włochy. T. r. uczestniczył w Jugosławii w Zjeździe Słowiańskich Geografów i Etnografów. W r. 1936 zwiedził w Bułgarii jaskinie (Groty w Bułgarii, „Przegl. Geogr.” 1936). W l. 1928–30 działał w Komitecie Ochrony Brzegu Wisły na Bielanach, opublikował artykuł Brzeg Wisły na Bielanach pod Warszawą („Przegl. Geogr.” 1929), co przyczyniło się do objęcia ochroną Lasku Bielańskiego, potem wydał wspólnie z Romanem Kobendzą i Tadeuszem Paszkowskim broszurę Bielany pod Warszawą. Przewodnik dla wycieczek geograficzno-przyrodniczych (Lw. 1934). Był skarbnikiem Zarządu Głównego Polskiego Tow. Geograficznego w l. 1925–39 i od r. 1927 wchodził do jego Komisji Dydaktycznej, członkiem Polskiego Tow. Przyrodników im. Kopernika (od 1921), Polskiego Tow. Geologicznego (od r. 1922), National Geographical Society (od r. 1924).
We wrześniu 1939 był R. komendantem ochotniczego hufca pracy, wspomagającego jednostki obrony stolicy. Po wkroczeniu Niemców do Warszawy uwięziono R-ego w grupie inteligencji na Pawiaku, skąd został zwolniony po interwencji Stefana Starzyńskiego. W l. 1940–4 był dyrektorem zespołu szkół zawodowych, zorganizowanych po zamknięciu I Gimnazjum i Liceum im. gen. Sowińskiego. Uczestniczył w tajnym nauczaniu ogólnokształcącym. Po powstaniu warszawskim 1944 r. znalazł się w obozie przejściowym w Pruszkowie, a następnie pod Łodzią.
W r. 1945 R. osiadł w Łodzi. Był nauczycielem geografii i geologii w Państwowym Pedagogium, a następnie w Liceum Pedagogicznym (do r. 1953). Jako zastępca profesora i kierownik Zakładu Geologii wykładał geologię i paleontologię na Uniw. Łódzkim (1945–7, 1956–61) oraz w Państwowej Wyższej Szkole Pedagogicznej (1947–56). Jednocześnie w l. 1951–61 prowadził wykłady z geologii w Wieczorowej Szkole Inżynierskiej, a później na Politechn. Łódzkiej. Wydał m. in. podręcznik Geologia dynamiczna (Ł. 1950–1 I–II), skrypty geologii dynamicznej i historycznej (1952–3) oraz wiele rozpraw o geologii środkowej Polski (m. in. Trzeciorzęd Łodzi i okolic, W. 1956). Współpracował z Państw. Inst. Geologicznym (PIG) w Warszawie, wydając rozprawy, materiały z wierceń oraz mapy w skali 1:300 000 i 1:50 000 (współautorami map byli: Irena Jurkiewiczowa, Stanisław Kluczyński i Stefan Zbigniew Różycki). W archiwum PIG złożył 27 opracowań rękopiśmiennych, związanych z tymi pracami. Drukował także w „Przeglądzie Geologicznym”, „Wiadomościach Muzeum Ziemi”, „Czasopiśmie Geograficznym”, „Wszechświecie” oraz „Sprawozdaniach” Łódzkiego Tow. Naukowego, „Roczniku” Polskiego Tow. Geologicznego. W l. 1946–51 R. prowadził Geograficzną Pracownię Dydaktyczną. Był ponadto doradcą (l. 1950–61) Przedsiębiorstwa Hydrogeologicznego. Przyczynił się do podniesienia poziomu nauczania geografii oraz ochrony i właściwego zagospodarowania zasobów przyrody w Łodzi i okolicy. Był ponadto w l. 1954–8 radnym m. Łodzi. Działał też nadal w wymienionych wyżej towarzystwach naukowych (w r. 1974 otrzymał godność członka honorowego Pol. Tow. Geograficznego) oraz był od r. 1946 członkiem korespondentem Łódzkiego Tow. Naukowego, od r. 1976 członkiem Międzynarodowej Asocjacji Hydrologicznej; poza tym był czynny m. in. w Tow. Wiedzy Powszechnej. Po przejściu w r. 1961 na emeryturę R. pracował dalej naukowo. W r. 1975 odbył wycieczkę do USA. Zmarł 13 I 1981 w Łodzi i został pochowany na cmentarzu katolickim na Dołach. Był odznaczony m. in. honorową odznaką «Za Walkę o Szkołę Polskąo (1935), Złotym Krzyżem Zasługi (1956).
R. był żonaty dwukrotnie: z Ireną z Targowskich (zmarłą tragicznie w r. 1944) i od r. 1955 z Krystyną z Krucińskich, 1.v. Sobczakową (ur. 1919). Z pierwszego małżeństwa miał córkę Celinę (ur. 1914), zamężną Tyszewską, nauczycielkę, artystę plastyka, i syna Jana (ur. 1919), geologa.
Bukowski C. Z., Bukowska M. W., Bibliografia publikacji pracowników Instytutu Geologicznego wydanych w latach 1919–1959, „Inst. Geol. Prace” T. 30: 1960 s. 589; Fleszarowa, Bibliogr. geol., Cz. 1, I 254–5, Uzupełnienia, s. 241; Zieliński, Mały słownik pionierów, s. 437–8; Zagórowski, Spis nauczycieli, I–II; – Czyżewski J., Z dziejów Zrzeszenia Polskich Nauczycieli Geografii, w: Polskie Towarzystwo Geograficzne w pięćdziesiątą rocznicę działalności, W. 1968 s. 81 i in.; Hurcewicz H., Szynkiewicz A., Wyróżnienie Towarzystwa, „Poznaj Świat” R. 22: 1974 nr 6 s. 45–6; Kondracki J., Rozwój Polskiego Towarzystwa Geograficznego w latach 1918–1967, w: Polskie Towarzystwo Geograficzne w pięćdziesiątą rocznicę działalności, W. 1968 s. 36 i in.; Różycki S. Z., Pięćdziesiąt lat nauk geologicznych na polskim Uniwersytecie Warszawskim, w: Księga pamiątkowa 50-lecia geologii na Uniwersytecie Warszawskim, W. 1968 s. 16; Rühle E., Feliks Różycki (1887–1981), „Przegl. Geol.” R. 30: 1982 s. 163–4; – Sprawozdania I Gimnazjum Męskiego w Warszawie z l. 1925–36; – „Czas. Przyr. Ilustr.” R. 2: 1929 z. V/VI, wkładka; „Dzien. Łódź.” 1981 nr 11 s. 8, nr 14 s. 4, nr 15 s. 2 (nekrologi); „Gaz. Poranna” 1922 nr 145 s. 3; „Sprawozdania z Posiedzeń i Czynności” Łódzkiego Tow. Naukowego” R. 1: 1947 s. 49; – Arch. Muz. Ziemi PAN w W.: Teczka osobowa; Arch. PAN: Zespół „Minerwa”; Arch. Państw. Inst. Geol. w W.: Materiały geologiczne R-ego; Arch. Uniw. Łódz.: Akta osobowe, sygn. 2424; B. III Liceum Ogólnokształcącego im. gen. J. Sowińskiego w W:. Mszp. historii szkoły (anonimowy); – Zbiory syna Jana w Ł. oraz Adama Szynkiewicza z Wr.
Zbigniew J. Wójcik